Nadat Vincent niet was toegelaten tot het vervolg van zijn studie aan de Vlaamse school voor evangelisten in Brussel vertrok hij begin december 1878 naar het dorpje Pâturage in de Belgische mijnstreek Borinage. Daar kon hij aan de slag als evangelist onder de mijnwerkers. De eerste week verbleef hij bij de koopman Benjamin Vanderhaegen die vervolgens onderdak voor hem vond bij de boer Jean Baptist Denis en diens familie in Wasmes.

Half januari 1879 kreeg Vincent een tijdelijke aanstelling als evangelist voor het Belgische Evangelisatie Comité. In die hoedanigheid bezocht hij zieken en gewonden en sprak hij op samenkomsten. Vincent verloor zichzelf volledig in zijn nieuwe bestaan: hij gunde zichzelf niets meer dan de arme mijnwerkers, leefde ongezond en in diepe armoede. Ondertussen raakte hij sterk gefascineerd door de bevolking en het landschap en voelde hij een drang om te tekenen. Ondanks Vincents dienstbare opstelling werd zijn contract van zes maanden niet verlengd. Daarop vertrok hij naar Cuesmes en woonde daar bij de evangelist Edouard Francq.

Onzekerheid, onbegrip en onduidelijkheid over Vincents toekomst veroorzaakten spanningen in de familie Van Gogh en Vincent en zijn broer Theo schreven elkaar bijna een jaar lang niet meer. De zorgen om Vincents gedrag waren zo groot dat vader Van Gogh er over dacht om hem in een psychiatrische inrichting in Geel te laten plaatsen.

Inmiddels was tekenen een steeds grotere rol gaan spelen in Vincents leven. In zijn verlangen naar kunst en zielsverwanten had hij in maart 1880 een barre wandeltocht naar het bijna tachtig kilometer verderop liggende dorp Courrières gemaakt om de kunstenaar Jules Breton te ontmoeten. Maar Vincent durfde zich niet bekend te maken en zag de kunstenaar niet. Vanaf juli 1880 huurde Vincent een kamer bij familie Decrucq en werkte in alle ijver aan kopieën naar tekenvoorbeelden. Uiteindelijk besloot hij rond augustus 1880, aangemoedigd door zijn broer Theo, om na jaren van mislukte baantjes en studies te proberen om van kunstenaar zijn beroep te maken. Om zich verder te bekwamen als kunstenaar vertrok hij in oktober 1880 naar Brussel.