Van Gogh in

HBS

In september 1866 kwam Vincent in Tilburg aan om daar onderwijs te volgen aan de Rijksschool Koning Willem II. De school huisde in een indrukwekkend gebouw dat oorspronkelijk bedoeld was als paleis voor koning Willem II (1792-1849) maar nooit die functie had gehad, omdat de koning stierf voordat het gebouw af was. Het pand werd daarom in 1864 aan de gemeente Tilburg geschonken onder de voorwaarde dat het gebruikt zou worden als HBS. Zo gebeurde het: in 1866 startte de HBS.

Vincent had in Zevenbergen al een goede vooropleiding aan de school van Jan Provily gehad en kon daardoor de voorbereidende klas overslaan en in de eerste klas beginnen. Het lesprogramma bestond uit Nederlands, Frans, Duits, Engels, geschiedenis, aardrijkskunde, meetkunde, rechtlijnig tekenen, handtekenen, plant- en dierkunde, schoonschrijven en gymnastiek.

Het tekenonderwijs kreeg hij van Constant Cornelis Huijsmans (1810-1886), zelf schilder en een docent met uitgesproken pedagogische ideeën en een vernieuwende lesmethode waarin de individuele leerling centraal stond. Ook had hij belangrijke publicaties op zijn naam staan: Het landschap (1840) was een veelgevraagd handboek voor landschapschilders en Grondbeginselen der Teekenkunst (1852) was zijn hoofdwerk. In de vier uur tekenen die Vincent wekelijks kreeg, speelden het tekenen naar objecten (gipsen modellen), perspectief en het bestuderen van reproducties van voorbeelden een grote rol. Omdat het tekenonderwijs zo uitgebreid was, is het opmerkelijk dat Vincent vele jaren later in een brief aan zijn broer Theo verzuchtte:

“Was er toen iemand geweest die mij gezegd had wat perspectief was, hoe veel misere zou me bespaard zijn, hoe veel verder zou ik nu zijn. Enfin fait accompli is fait accompli.” Lees de hele brief

en

“Ik ben ten eenemale gepreoccupeerd door de kleurwetten.- Als men ze ons in onze jongensjaren geleerd had!” Lees de hele brief

Hij deed het goed op de opleiding en slaagde met een 7,36 voor zijn overgangsexamen naar de tweede klas. Ondanks deze goede resultaten, brak Vincent zijn studie voortijdig af en vertrok hij in maart 1868 naar zijn ouderlijk huis in Zundert. Waarom hij dat deed, is onbekend. Redenen daarvoor zijn weliswaar genoeg te bedenken, maar er is geen zekerheid.