Van Gogh in

Zundert

Zundert is het Noord-Brabantse dorp waar Vincent op 30 maart 1853 geboren werd als zoon van Anna Cornelia Carbentus (1819-1907) en Theodorus ‘Dorus’ van Gogh (1822-1885).

Hij kwam exact een jaar later ter wereld dan zijn doodgeboren broer, die ook Vincent heette. Vincent was dus de oudste, maar niet de eerstgeborene. Na hem werden Anna (1855-1930), Theo (1857-1891), Elisabeth (1859-1936), Willemien (1862-1942) en Cor (1867-1900) geboren.

Dorus had in het spoor van zijn vader gekozen voor het vak van dominee. Vanaf 11 januari 1849 was hij werkzaam als predikant in de gemeente Zundert. Van Gogh was een graag geziene predikant. Het dorp Zundert was een boerendorp met eenvoudige mensen, waar Vincent later ook weleens aan herinnerd werd toen hij voor armen en arbeiders ging werken, bijvoorbeeld in de Borinage in België. Later schreef hij dat hij ondanks al zijn reizen en alle verschillende woonplaatsen, eruit bleef zien als een ‘boer in Zundert’ en dat hij zich op een bepaalde manier ook met hen vereenzelvigde:

“Enfin ik ploeg op mijn doeken als zij op hun akkers.” Lees de hele brief

Vincents jeugd in Zundert was gemoedelijk en de familieband was sterk. De kinderen kregen les in de pastorie, gingen naar school in en buiten het dorp, speelden veel in de tuin van de pastorie en maakten wandelingen in de omgeving. In huis speelden moeder Anna en het kindermeisje Leentje Veerman (1813-1898) een belangrijke rol.

Na een periode van onderwijs aan de dorpsschool en thuis, werd Vincent naar een kostschool in Zevenbergen gestuurd. Na een verblijf van twee jaar daar vertrok hij vervolgens naar Tilburg om aan de HBS te studeren. Toen hij die vroegtijdig verliet, woonde hij nog anderhalf jaar thuis om vervolgens naar Den Haag te vertrekken voor zijn eerste baan als kantoorbediende bij kunsthandel Goupil & Cie. Het zou het begin worden van een leven vol omzwervingen, waarin Zundert een ijkpunt bleef. Op 19 januari 1871 liep het dienstverband van Dorus van Gogh in Zundert af. Per 5 februari ging hij aan de slag als dominee in Helvoirt, zo’n vijftig kilometer ten noordoosten van Zundert. Dat veranderde niets aan het feit dat Zundert voortleefde in Vincents herinneringen:

“O dat Zundert, de gedachte daaraan is soms bijna al te sterk.” Lees de hele brief

Het romantische beeld van Zundert bleef Vincent zijn hele leven achtervolgen. In een mengeling van weemoed en verbittering schreef hij zijn broer Theo in 1885:

“Ik verbeeld me altijd dat te Zundert en nog een paar jaar verder er een betere stemming in ’t algemeen bij ons t’huis was. Sedert vind ik ’t er niet beter op werd. Tegenwoordig – – –Maar wat ik niet weet is of dat eerste – dat het te Zundertbeter was – slechts verbeelding van me is – dat kan ook wel.–Doch nu is ’t in alle geval zeker niet datte. Enfin. gegroet.” Lees de hele brief

Toen Vincent in 1888 ziek was in Arles beschreef hij zelfs dat hij tijdens zijn ziekte alle kamers van het huis in Zundert weer aan zich voorbij had zien trekken:

“Tijdens mijn ziekte heb ik elke kamer in het huis in Zundert  teruggezien, elk paadje, elke plant in de tuin, de directe omgeving, de velden, de buren, het kerkhof, de kerk, onze moestuin erachter – tot het eksternest in een hoge acacia op het kerkhof aan toe.” Lees de hele brief