Toen Theo van Gogh in november 1878 van Parijs naar Nederland reisde, maakte hij een tussenstop in Brussel om daar zijn broer Vincent op te zoeken. Samen bezochten zij het Musée des Beaux Arts waar Vincent onder de indruk was van “zooveel merkwaardige schilderijen” die hij zag. In een brief aan zijn broer noemde hij het werk van de kunstenaars Charles De Groux (1825–1870), Henri Leys (1815–1869) en Joseph Théodore Coosemans (1828–1904) in het bijzonder.

Tweeënhalf jaar later, in het voorjaar van 1881, bezocht Vincent het museum opnieuw. De collectie was toen in middels verhuisd naar een ander nabijgelegen pand. Ditmaal bekeek Vincent de jaarlijkse tentoonstelling van de Société Royale Belge des Aquarellistes. Vincent vond het een interessante tentoonstelling waar hij vooral onder de indruk was van het werk van de Nederlanders. De aquarel Bom met ruiter van Willem Hendrik Mesdag (1831 – 1915) trok zijn speciale aandacht:

“t Was een groote importante teekening, breed gedaan en zoo krachtig dat zoo als ik zei eigentlijk niets ’t er bij uithield.” Lees de hele brief

Toen Vincent na zijn verblijf in de Borinage besloot om naar Brussel te gaan om zich daar verder te ontwikkelen als kunstenaar klopte hij aan bij Tobias Victor Schmidt (1842–1903). Die was manager bij kunsthandel Goupil & Cie in Brussel en Vincents broer Theo had in 1873 voor hem gewerkt en tijdelijk bij hem in huis gewoond. Tijdens Vincents verblijf in de stad in 1880 was Schmidt met zijn kunsthandel net verhuisd naar de Rue du marché aux herbes.

Vincent hoopte dat Schmidt hem een dienst kon bewijzen en hem in contact kon brengen met andere kunstenaars in de stad. Hij werd vriendelijk door hem onthaald en bezocht hem weleens. Bij Schmidt zag Vincent eens foto’s naar reproducties van de werken Les bêcheurs en l’Angélus du soir van Jean François Millet, leende die van hem en maakte op basis van die foto’s een tekening naar de Spitters. Deze tekening Spitters (naar Millet) stuurde hij vermoedelijk vervolgens op naar zijn vader om te laten zien dat hij hard aan het werk was.

Vincent las echter in een brief van Theo dat er een financiële kwestie was tussen de familie Van Gogh en Schmidt. Daarom leek het Vincent verstandig om minder contact met hem te houden. Vermoedelijk voegde hij de daad bij het woord want nadien wordt Schmidt niet meer genoemd in de correspondentie. 

Vanaf begin november 1880 stond Vincent ingeschreven voor de cursus ‘Dessin d’après l’antique’ aan Académie Royale des Beaux-Arts in Brussel. Zowel de kunstenaar Willem Roelofs als de kunsthandelaar Tobias Schmidt hadden Vincent aangeraden om lessen aan de kunstacademie te volgen. Hij had daar weinig trek in, maar schreef zijn broer Theo:

“Toch verwerp ik het idee van de Ecole des Beaux-Arts niet, voor zover ik er bijvoorbeeld ’s avonds heen kan gaan zolang ik hier ben, als het gratis is of niet duur.” Lees de hele brief

Dat bleek zo te zijn. Het onderwijs in Brussel was gratis en bovendien bood een studie aan de academie de mogelijkheid om ook ’s winters in ieder geval in een licht en warm atelier te werken. Vincent besloot zich daarom toch in te schrijven. Op 5 december deed hij mee aan een wedstrijd waar hij laatste werd. Niet lang daarna verliet hij de academie. 

Vincent volgde onderwijs aan de dorpsschool van Zundert, die vlakbij hun woonhuis lag. Omdat alleen de leerlingenlijsten van 1861 bewaard zijn gebleven, is slechts van dat jaar met zekerheid te zeggen dat Vincent er op school zat. Het zal een drukke boel geweest zijn, want alle leerlingen zaten in één klaslokaal bij elkaar en ‘s winters telde de school ca. 150 leerlingen. In de zomer was het rustiger omdat er dan werk op het land gedaan moest worden.

Of en waarom Vincent in 1861 van school ging, is niet duidelijk. Wellicht had het ermee te maken dat zijn ouders vonden dat Vincent te ruw werd door de omgang met alle arbeiderskinderen op de school.

Nadat Vincent van school ging, kreeg hij waarschijnlijk thuis les van de gouvernante Anna Birnie en aanvullende lessen van zijn vader.